Veel koppels herkennen zich in deze metafoor.
De één is snel, vuriger, zoekt verbinding: de chimpansee.
De ander trekt zich terug, denkt veel, zegt weinig: de schildpad.
In een eerdere podcast liet ik je al kennismaken met deze dynamiek.
Vandaag zoomen we in op de schildpad.
Want eerlijk is eerlijk. De schildpad wordt vaak onterecht bestempeld als koppig, gesloten of niet-willig om te veranderen.
Maar is dat werkelijk zo?
Of begrijpen we de binnenwereld van de schildpad gewoon nog niet goed genoeg?
Ben jij die stille denker, die zich terugtrekt als het spannend wordt?
Of herken je je juist in de vurige chimpansee die steeds op het schildje klopt?
In deze blog ontdek je:
- Hoe je als schildpad uit de verdedigende reflex komt.
- Hoe je juist vanuit die rustige plek echte verbinding kunt maken.
- En hoe je als ondernemer deze inzichten niet alleen in je relatie toepast, maar ook in je klantrelaties.
Want hoe jij luistert, voelt en reageert, heeft directe invloed op het vertrouwen dat mensen in jou ervaren, thuis én in je bedrijf.
Dus of je nu schildpad of chimpansee bent:
je gaat ontdekken hoe je de dans samen weer op gang brengt.
Ode aan de schildpad
Veel mensen zien terugtrekken als afstandelijk of ongeïnteresseerd gedrag.
Maar de schildpad is zelden onverschillig. Onder dat schild leeft juist een diep, gevoelig binnenleven.
Rita, mijn vrouw, was vroeger een echte schildpad. Opgegroeid in een gezin waar niet werd gepraat over wat je voelde. Precies zoals ik het bij veel koppels zie.
Tot ze me op een dag een liefdesbrief schreef.
Vijf kantjes. “Wat ik zo moeilijk kan zeggen, wil ik je schrijven.”
Ik was sprakeloos. Die brief liet me voelen: er zat zó veel achter haar stilte.
Dat is de essentie van deze ode: de schildpad voelt intens, maar uit voorzichtig.
Wat er onder de stilte schuilgaat
De chimpansee zoekt verbinding: “Zit het wel goed tussen ons? Waar bén je?”
De schildpad voelt druk en trekt zich terug. Niet uit onverschilligheid, maar om veilig te blijven.
Hoe harder de chimpansee klopt op het schild, hoe dieper de schildpad zich terugtrekt.
En dat misverstand groeit.
- De één voelt zich genegeerd.
- De ander voelt zich opgejaagd.
Tot er verwijten ontstaan:
“Je bent koud.”
“Je bent overgevoelig.”
Maar onder al dat gedrag ligt vaak één ding. De angst om gekwetst te worden.
Waarom voelen belangrijker is dan praten
Schildpadden zijn vaak sterk in doen. Ze leren gesprekstechnieken, stellen vragen, willen het goed doen.
Maar verbinding ontstaat niet uit techniek, die ontstaat uit voelbaarheid.
Dat leerde ik zelf ook.
Toen ik stopte met ‘chimpansee-en’ bij Rita, ontdekte ik:
Ik dacht dat ik goed kon luisteren, maar ik zat vooral in mijn hoofd.
Ik wilde het goed doen. En juist daardoor verloor ik contact met mijn gevoel.
De sleutel is niet: harder denken.
De sleutel is: meer voelen.
De vijf B’s: leren voelen in kleine stappen
Drie keer per dag even stilstaan. Hand op je buik.
Vraag jezelf: “Wat voel ik nu?”
Gebruik de vijf B’s:
- Blij
- Boos
- Bang
- Bedroefd
- Body (lichamelijke sensatie die je nog geen naam kunt geven)
Je lijf weet het eerder dan je hoofd.
Misschien voel je spanning in je schouders, druk op je borst, een brok in je keel.
Zeg dat gewoon:
“Ik lach nu, maar dat komt omdat ik dit spannend vind.”
In één zin haal je de kou uit de lucht. Je laat de ander zien wat er vanbinnen gebeurt.
5 tips voor de schildpad in de relatie
- Schrijf een brief of kaartje
Schrijven is vaak makkelijker dan spreken.
Begin met: “Wat ik moeilijk kan zeggen, wil ik je schrijven…” - Lees desnoods voor
Vind je praten lastig? Lees je woorden voor. Of geef de brief. - Gebruik je pauzeknop
Spreek af: “Als ik ‘pauze’ zeg, is dat geen afwijzing. Ik kom terug.” - Kies één gevoel
Meer hoeft niet. “Bang – druk op mijn borst.” is genoeg. - Zeg wat je stilte níet betekent
“Mijn stilte betekent niet dat het me niets doet. Ik zoek woorden.”
Kleine stappen maken groot verschil.
5 tips voor de chimpansee in de relatie
- Zacht kloppen, niet beuken
Hoe harder je duwt, hoe dieper de ander zich terugtrekt. - Vraag nieuwsgierig, niet beschuldigend
“Wat gebeurt er vanbinnen bij je?” - Erken kleine openingen groot
Eén zin kwetsbaarheid verdient rust, geen analyse. - Spreek een tijd af voor gesprekken
Niet halverwege de nacht. Rust helpt voelen. - Wees zelf kwetsbaar
Deel wat jij nodig hebt om je veilig te voelen.
Zo creëer je een veilige ruimte waar de schildpad durft tevoorschijn te komen.
Waarom vertrouwen vaak scheurt bij schildpadden
Veel schildpadden voelen zich onbegrepen.
Niet omdat ze niet geven, maar omdat ze iets niet laten zien: hun gevoel.
Hun partner vult het gat op met aannames.
“Je bent kil.”
“Je bent narcistisch.”
Maar in werkelijkheid probeert de schildpad vaak juist het conflict te vermijden. Met de beste bedoelingen.
Vertrouwen herstellen begint dus niet met praten, maar met zichtbaar worden.
“Ik ben er. Het raakt me. Ik zoek woorden.”
Dat ene zinnetje kan alles veranderen.
De kracht van ondertitelen
Zeg wat er vanbinnen gebeurt, ook al voelt het onhandig of ongemakkelijk.
Vertel wat er in je omgaat, zelfs als je het niet precies weet.
“Ik weet even niet hoe ik moet reageren, maar ik heb je gehoord.”
Of:
“Ik klap nu dicht, maar ik beloof dat ik erop terugkom.”
Kom je terug? Begin dan niet met de emoties van de ander,
maar met wat het met jou deed.
Dat is geen zwakte. Dat is emotionele volwassenheid.
Wat ondernemers hiervan leren
Een ondernemer vertelde me laatst dat hij zakelijk altijd sterk was, maar privé moeite had om te delen wat er in hem leefde.
Sinds hij oefent met “ondertitelen”, bij zijn partner én bij klanten, merkte hij iets opvallends: zijn gesprekken werden menselijker.
Zijn onderhandelingen soepeler. Zijn relaties sterker.
Omdat mensen niet reageren op woorden, maar op wat je uitstraalt.
De dans tussen schildpad en chimpansee
De chimpansee heeft iets te leren: zachter luisteren. De schildpad heeft iets te leren: zichtbaar worden.
Beide bewegingen leiden naar hetzelfde: verbinding van hart tot hart. Dat vraagt moed.
Soms komt wat je wilt delen “uit je tenen”. Maar juist dán ontstaat de echte ontmoeting.
Zoals bij Rita en mij. Waar ooit stilte was, is nu ruimte.
Ruimte voor woorden, lachen, tranen en liefde.
Begin vandaag nog
Ben jij vaak de schildpad in de relatie? Schrijf een kaartje of een brief.
Zeg iets kleins.
“Wat ik niet zo makkelijk zeg, wil ik je schrijven.”
“Ik ben geraakt, al zie je het niet.”
Dat is geen zwakte. Dat is liefde in actie.